Orhangazi Belediyesi
Marmara Denizi’nin güneydoğusunda İstanbul-İzmir Karayolu üzerinde İznik Gölü’nün batısında yer alan Orhangazi, kuzeyde Yalova ve Kocaeli, güneyde Yenişehir, doğuda İznik, batıda ise Gemlik ile komşudur. Bu alanın %29,6’ü tarım arazisini, %30,9’u ormanlık alanı, % 1,5’i çayır ve merayı, %3,3’ü meskun mahali ve % 34,7’si ise İznik Gölü’nün bir kısmını kapsayan su yüzeyini oluşturuyor. Kuzeyden Samanlı, güneyden ise Katırlı Dağları ile çevrili çanak şeklinde bir topoğrafyaya sahip olan Orhangazi, aynı zamanda ülkemizin beşinci büyük gölü olan İznik Gölü’nün %51’lik kısmını sınırları içerisinde bulunuyor.
Orhangazi-İzmir Otoyolu’nun tamamlanması ile önemi daha da artan ilçe, yaklaşık 25 milyonluk bir nüfusun tam ortasında yer alıyor. Bölgede yapılan kazı ve araştırmalara göre ilçenin M.Ö. 5400 yıllarından itibaren yerleşim olduğu biliniyor. İlçenin Fatih Mahallesi sınırları içerisinde gerçekleştirilen kazılar sonucu keşfedilen Ilıpınar Höyüğü ile (M.Ö. 5400) Bursa bölgesinin en eski yerleşim yeri olduğu biliniyor. Yıllar içerisinde savaşlarla birlikte bölge farklı göç dalgalarıyla karşılaşıyor. Geçmişten bugüne yaşanan göç dalgalarından ilki Ermeniler tarafından gerçekleştiriliyor. İlçedeki Ermeni köyleri Bursa’daki diğer bölgelere kıyasla daha geç kurulmuş olsa da 1600’lü yıllarda gerçekleşen en büyük Ermeni iskânı Orhangazi bölgesine oluyor. Bu dönemde Orhangazi’de kurulu en ufak Ermeni köyünün bile nüfusun 1000’i aştığı, Yeniköy’ün nüfusunun ise 12.000’i bulduğu biliniyor. Bu dönemde Orhangazi’ye yerleşen Ermeniler ipekçilik, halı dokuma ve zeytincilik işleri ile ilgileniyor ve çoğu alanı tarıma açarak bölgenin kalkınmasına katkı sağlıyor.
1877 – 1905 tarihleri arasında gerçekleşen ikinci büyük göç dalgası ise 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı nedeniyle meydana geliyor. Savaş sonrasında işgal altında kalan Rumeli ve Kafkasya’dan gelen ve ‘’93 Göçenleri’’ olarak adlandırılan bu göçmenlerin büyük bir çoğunluğu Bursa’ya yerleşiyor. 1886 yılına kadar gelen göçmen sayısı 60,254’ü bulunca Orhangazi’de 250 bin dönüm arazi tespit ediliyor ve halk buralara yönlendiriliyor. Girit göçmenleri Gölyaka mevkiine, Boşnaklar Yeniköy ve Cihanköy civarına yerleştiriliyor. Hamzalı yine bu tarihlerde gelen Gürcüler tarafından, daha önceden Orhangazi’ye bağlı olan Güneyköy de Dağıstan göçmeni tarafından kuruluyor. Merkeze ise 177 hane olmak üzere Bulgaristan göçmeni iskân ediliyor. Göçmenlerin yerleşimi sırasında gerek göçmenler gerek yerliler ve göçmenler arasında sorunlar yaşanıyor. Kafkas, Arnavut ve Boşnak göçmenlerin Türkçe bilmemesi nedeniyle bölgede kültür sorunu meydana geliyor ve bu nedenle 1903 yılında ‘’Göç Komisyonu’’ kuruluyor.
Birinci Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında kentte nüfus azalıyor. Azalan Ermeni nüfusunun yerine Selanik göçmenleri bölgeye geliyor. Bu dönemde sanatkâr olan ve ilçe ekonomisine çok ciddi katkı sağlayan Ermenilerin gidişi ve geri dönme umutları içerisinde olan Selanik göçmenlerinin bölgeye adapte olamaması sorunu ortaya çıkıyor. Tüm bu göç hareketlerini 1951 yılından sonra gelen Bulgaristan, 1955 yılından sonra ise Makedonya’dan gelen göçmenler takip ediyor. Gelen göçmenler için Hürriyet Mahallesi kuruluyor ancak mahallenin şehirden soyutlanmış biçimde ayrı konumlandırılması uzun süre göçmenlerle şehrin bütünleşmesini engelliyor.
1970’li yıllarda sanayi faaliyetlerinin artışıyla ilçeye Anadolu göçmenleri geliyor ve bölgede yerli-yabancı çatışması ortaya çıkıyor. Yaşanan bu durum şehirde kültürel bir şoka neden oluyor. Kısmen de olsa hala devam eden bu problemin yanı sıra Anadolu ve Karadeniz göçmenlerinin konutlarını yoğun olarak ova bölgesine yapması tarım alanlarında tahribata yol açıyor. 1989 yılında Bulgaristan’dan zorunlu göçe tabi tutulan vatandaşların büyük çoğunluğu Orhangazi’ye yerleşiyor. Bu dönemde ciddi bir konut problemi yaşanıyor.
Günümüzde meydana gelen Suriye göç dalgası da dahil olmak üzere geçmişten bugüne kent, yaşanan göçlere hazırlıksız yakalanıyor. Gebze – Orhangazi – İzmir Otoyolu’nun tamamlanması ile önemi artan ilçeye yeni bir sanayi alanı planlanması durumunda bölgeye Anadolu’dan yoğun göç hareketi bekleniyor. Daha önce gelen Anadolu göçmenleri ve Suriyeli mültecileri bünyesinde eritmeye çalışan Orhangazi’nin, yeni ve güçlü göç hareketleri karşısında yapısal değişiklikler yaşayabileceği ön görülüyor.
